Diwali: co to za święto? Znaczenie i symbolika
Diwali, znane również jako Dipawali lub Święto Świateł, to jedno z najważniejszych i najbardziej uroczystych hinduskich świąt, celebrowane na całym świecie przez miliony ludzi. Jego podstawowe znaczenie symbolizuje triumf światła nad ciemnością, dobra nad złem oraz wiedzy nad ignorancją. Jest to czas, kiedy hindusi na całym świecie rozświetlają swoje domy i serca, odnawiając więzi rodzinne i społeczne. Głęboka symbolika tego święta podkreśla cykliczność życia, odnowę i nadzieję na lepszą przyszłość. Centralnym punktem obchodów jest zazwyczaj dzień nowiu księżycowego, poświęcony bogini Lakszmi, która jest patronką bogactwa, dobrobytu i szczęścia.
Geneza święta Diwali: od Ramajany do współczesności
Korzenie święta Diwali sięgają głęboko w historię i mitologię Indii, a jego geneza jest ściśle związana z jednym z najstarszych i najważniejszych hinduskich eposów – Ramajaną. Według tej opowieści, święto upamiętnia triumfalny powrót księcia Ramy do swojego królestwa Ayodhya po czternastu latach wygnania i zwycięstwie nad złym demonem Rawana. Mieszkańcy Ayodhyy, aby uczcić powrót ukochanego władcy i jego żony Sity, rozświetlili ulice i swoje domy tysiącami glinianych lampek oliwnych, znanych jako diyas. Ten gest symbolizował radość, zwycięstwo dobra nad złem i powrót sprawiedliwości. Z czasem, choć pierwotna historia pozostaje kluczowa, Diwali zaczęło obejmować również inne tradycje i wierzenia, w tym czczenie bogini Lakszmi, a także jest obchodzone przez inne grupy religijne, jak dżiniści czy sikhowie, dodając mu jeszcze większej głębi kulturowej i historycznej.
Kiedy wypada święto Diwali? Kalendarz i czas trwania
Diwali jest świętem ruchomym, co oznacza, że jego dokładna data jest wyznaczana w oparciu o hinduski kalendarz księżycowy. Zazwyczaj przypada ono na miesiące aszwin lub kartika, co w naszym kalendarzu gregoriańskim przekłada się na okres od połowy października do połowy listopada. Święto trwa zazwyczaj pięć dni, a jego kulminacja przypada na dzień nowiu księżycowego, kiedy noc jest najciemniejsza, a światła lampek i fajerwerków wydają się jeszcze jaśniejsze i bardziej symboliczne. Chociaż główne obchody koncentrują się wokół tych pięciu dni, przygotowania do Diwali często zaczynają się znacznie wcześniej, a atmosfera radości i świętowania może trwać przez dłuższy czas. Warto zauważyć, że w niektórych regionach Indii, na przykład w południowych Indiach, święto jest znane jako Dipawali i może mieć nieco inny harmonogram obchodów, co pokazuje bogactwo i różnorodność kulturową tego wydarzenia.
Jak obchodzi się Diwali? Pięć dni pełnych tradycji
Dhanteras, Naraka Chaturdasi – pierwsze dni święta
Pierwsze dni Diwali nasycone są szczególnymi rytuałami i przygotowaniami, które wprowadzają w atmosferę tego radosnego święta. Dhanteras, pierwszy dzień, jest tradycyjnie uważany za dzień zakupu cennych przedmiotów, zwłaszcza złota, srebra lub nowych naczyń, co ma przynieść bogactwo i pomyślność w nadchodzącym roku. Uważa się, że tego dnia bogini Lakszmi szczególnie sprzyja kupującym. Drugi dzień, Naraka Chaturdasi, znany również jako Choti Diwali (Małe Diwali), upamiętnia zwycięstwo Pana Kryszny nad demonem Narakasurą, który terroryzował świat. Jest to dzień symbolizujący oczyszczenie i pokonanie wewnętrznych i zewnętrznych przeszkód. Tego dnia często odbywają się rytuały kąpieli przed wschodem słońca, a domy są dodatkowo dekorowane, przygotowując się na główne obchody.
Lakshmi Puja i Govardhan Puja – kulminacja obchodów
Trzeci dzień Diwali jest najbardziej uroczysty i stanowi kulminację obchodów, poświęcony Lakshmi Pudze. Jest to wieczór, kiedy rodziny gromadzą się, aby oddać cześć bogini Lakszmi, prosząc ją o błogosławieństwo, dobrobyt i szczęście na nadchodzący rok. Domy są starannie sprzątane i dekorowane, a przed głównym rytuałem modlitwy zapala się tysiące diyas – glinianych lampek oliwnych, które rozświetlają drogę bogini do domów. Czwarty dzień, Govardhan Puja, ma różne znaczenia w zależności od regionu. W północnych Indiach często upamiętnia on dzień, w którym Pan Kryszna podniósł górę Govardhan, aby chronić mieszkańców przed gniewem boga Indry. W innych tradycjach może być to dzień świętowania więzi małżeńskich lub wspominania boga Wisznu.
Bhai Dooj – zakończenie świętowania więzi rodzinnych
Piąty i ostatni dzień Diwali to Bhai Dooj, znane również jako Bhai Tika lub Bhai Bij. Jest to dzień poświęcony więziom braterskim, podkreślający głębokie i trwałe relacje między rodzeństwem. Siostry wykonują specjalne rytuały i modlitwy za pomyślność i długie życie swoich braci, a w zamian bracia obdarowują siostry prezentami i obiecują ochronę. To wzruszające zakończenie pięciodniowych obchodów, które podkreśla znaczenie rodziny i międzyludzkich relacji w kulturze hinduskiej. Wspólne posiłki, wymiana życzeń i prezenty sprawiają, że Bhai Dooj jest dniem pełnym ciepła i radości, domykającym cykl świętowania.
Diwali: tradycje, zwyczaje i prezenty
Rangoli, diyas i sztuczne ognie – dekoracje Diwali
Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów wizualnych Diwali są jego olśniewające dekoracje. Tradycyjnie domy i ulice rozświetlane są tysiącami glinianych lampek oliwnych, czyli diyas, które tworzą magiczną atmosferę i symbolizują zwycięstwo światła nad ciemnością. Oprócz diyas, powszechnie stosuje się również świece i kolorowe lampiony, nadając przestrzeniom ciepły i przytulny blask. Szczególnym elementem dekoracyjnym są rangoli – misternie tworzone wzory z kolorowego proszku, ryżu, płatków kwiatów lub piasku, które zdobią wejścia do domów i dziedzińce. Rangoli mają nie tylko walory estetyczne, ale również symbolizują powitanie bogini Lakszmi i przynoszenie szczęścia. Wiele rodzin używa również sztucznych ogni, które rozświetlają nocne niebo, dodając uroczystościom głośnego i widowiskowego charakteru.
Tradycyjne potrawy i słodycze na Diwali
Święto Diwali to również czas obfitości na stołach, pełen tradycyjnych potraw i słodyczy, które są nieodłącznym elementem celebracji. Rodziny spędzają wiele czasu na przygotowywaniu różnorodnych przysmaków, którymi później dzielą się z bliskimi i sąsiadami. Wśród najpopularniejszych słodkości znajdują się kaju barfi (deser z orzechów nerkowca), rasmalai (płaskie serowe kulki w słodkim mleku), coconut barfi (rodzaj kostki z kokosa) i snadesh (słodkie kulki z sera paneer). Nie można zapomnieć o takich przekąskach jak chakli, chrupiące, spiralne ciastka. Te słodkości nie tylko cieszą podniebienie, ale są również symbolem gościnności i dzielenia się radością. Przygotowywanie tych potraw to często rodzinne przedsięwzięcie, które wzmacnia więzi.
Jakie prezenty daje się na święto świateł?
Wymiana prezentów jest ważnym zwyczajem podczas Diwali, podkreślającym więzi między rodziną, przyjaciółmi i współpracownikami. Wybór odpowiedniego podarunku jest ważny, a tradycje podpowiadają, na co zwrócić uwagę. Zazwyczaj na Diwali daje się prezenty, które symbolizują pomyślność, szczęście i dobrobyt. Popularne wybory to tradycyjne słodycze, suszone owoce, monety ze srebra lub złota, nowe ubrania, a także przedmioty dekoracyjne do domu, takie jak lampki czy figurki bogini Lakszmi. Warto pamiętać o pewnych ograniczeniach: w hinduizmie kolor biały jest często kojarzony z żałobą, dlatego unika się go w prezentach na Diwali. Dobrym pomysłem mogą być również prezenty praktyczne, takie jak skórzany portfel, elegancki pasek, stylowy szalik czy torba na laptopa, które łączą użyteczność z estetyką. Karty podarunkowe również mogą być dobrym rozwiązaniem, pozwalając obdarowanemu wybrać coś dla siebie.
Diwali w Polsce i świecie: święto dla wszystkich
Diwali, choć głęboko zakorzenione w kulturze hinduskiej, przekracza granice geograficzne i kulturowe, stając się świętem celebrowanym przez społeczności hinduskie na całym świecie, w tym również w Polsce. W miastach z większą obecnością hinduskich migrantów, organizowane są publiczne uroczystości, gdzie można podziwiać tradycyjne dekoracje, słuchać muzyki i próbować autentycznych potraw. Święto to jest również okazją do spotkań towarzyskich i kulturalnych, podczas których przedstawiciele różnych kultur mogą lepiej poznać i zrozumieć tradycje hinduskie. Warto zauważyć, że Diwali jest świętem ruchomym, a jego dokładna data jest wyznaczana w oparciu o kalendarz księżycowy. W niektórych regionach południowych Indii święto jest znane jako Dipawali, które ma nieco inny harmonogram obchodów. W kulturze popularnej Diwali bywa przedstawiane w literaturze i filmach, co przyczynia się do jego globalnej rozpoznawalności. Coraz częściej organizacje i władze lokalne w różnych krajach świata włączają się w obchody, doceniając bogactwo kulturowe, jakie wnosi Diwali, co czyni je świętem coraz bardziej uniwersalnym.
Dodaj komentarz